Inleiding niet durven en toch doen

De natuur maakt nooit iets overbodigs, alles heeft een positief doel in de evolutiegeschiedenis van mens en dier. De meeste psychische symptomen ontstaan uit een overmaat van iets goeds dat in de verkeerde context of in overdosis escaleert tot iets pijnlijks en storends. Dat geldt ook voor het gevoel angst.. 

Wat is de functie van ‘Angst’?

Angst is een emotie of gevoel. De functie van elke emotie is om een nuttig gedrag te veroorzaken dat ons helpt beter te (over) leven in de natuur. Het woord ‘emotie’ komt van het Latijnse werkwoord ‘emovere’, wat betekent doen bewegen, in beweging zetten. Een gevoel of emotie dient dus om een gedrag ‘in beweging’ te zetten.

Zo zal de emotie ‘liefde’ gedrag op gang brengen dat mensen naar elkaar toe doet bewegen. Het gevoel boosheid zal gedrag veroorzaken dat mensen verder uit elkaar zal drijven. We zien dat elk gevoel een nuttige functie heeft.

Wat is dan de nuttige functie van het gevoel angst? Angst stimuleert vermijdingsgedrag. Het is een nuttig gevoel dat de mens, normaal gezien, helpt om een reëel gevaar te vermijden. Dit vergroot de kansen op overleven in de natuur, in situaties die gevaarlijk zijn. Wanneer een mens een hongerige tijger ontmoet, is angst een gezonde reactie omdat die gedragingen zal op gang brengen om het gevaar te vermijden.

Angst is een emotie die opkomt bij positieve en negatieve stress. Zonder stress bestaat er geen angst! Dat is logisch, omdat onder levensbedreigende omstandigheden het stressmechanisme (adrenaline en het orthosympathische zenuwstelsel) wordt geactiveerd om het lichaam voor te bereiden op de levensreddende vecht-, vlucht-, of bevriesreactie (fight, flight, freeze). Angst komt nooit voor zonder stress, terwijl stress wel zonder angst kan voorkomen. In zekere zin kunnen we zeggen dat angst een specifiek subtype van een stressreactie is.

Dit inzicht is belangrijk voor de behandeling van angst. Je moet steeds de onderliggende stress mee aanpakken wanneer je je angst onder controle wilt krijgen.